Κοσμάς Αιτωλός και Πάπας

Επιστολή αναγνώστη µας στάθηκε η αφορµή για το παρόν κείµενο.
Ας ιδούµε πρώτα την επιστολή.

Νεάπολη Θεσ/νίκης, 19 Αυγ. 2009

Αγαπητέ και σεβαστέ µου κ .....

Καθώς πλησιάζει η εoρτή του µεγάλου Αγίου µας Κοσµά του Αιτωλού (24 Αυγ.) µου έρχονται πάλι στη µνήµη κάποια πανώ, που κρατούσαν κάποιοι ζηλωτές Ορθόδοξοι και έγραφαν την φερόµενη ως προτροπή του Αγίου Κοσµά: “Τον πάπα να κατάρασθε”. Οµως ο Απόστολος Παύλος, σε πλήρη συµφωνία µε την Επί του όρους Οµιλία του Κυρίου µας (Ματθ. ε' 44), µας προτρέπει σαφέστατα: “Ευλογείτε τους διώκοντας υµάς, ευλογείτε και µη καταράσθε” (Ρωµ. ιβ' 14). Αναφέρεται μάλιστα στους διώκτες των Χριστιανών, στους εχθρούς της πίστεως.

Μου φαινόταν πάντοτε δύσκολο να δεχθώ οτι ο "Άγιος Κοσµάς θα έλεγε κάτι αντίθετο προς τα λόγια του Αποστόλου Παύλου. Εξ άλλου η προτροπή αυτή δεν βρίσκεται στα χειρόγραφα των οµιλιών του, αλλά µόνο σε προφορική συλλογή διδαχών του.

Πριν από χρόνια διάβασα στον “'Ορθόδοξο Τύπο” ότι η εν λόγω προτροπή αναφέρθηκε από κάποιον για πρώτη φορά 30 ή 40 χρόνια µετά τον μαρτυρικό θάνατο του Αγίου. Είχα κρατήσει το απόκοµµα, αλλά δεν µπορώ να το βρω και δεν εvθυµoύµαι ούτε το όνοµα του ειπόντος ούτε χρονολογία.

Επειδή ο φίλος και συνεργάτης σας κ. Ιωάννης Μενούνος είναι ο πιο ειδικός απ' όλους στηv επιστηµονική έρευνα για τον "Άγιο Κοσµά, θα μπορούσε vα µας πληροφορήσει ποιος και πότε πρωτoανέφερε την προτροπή αυτή;

Βεβαίως δεν ζητώ να διατυπώσει γνώµη περί της γνησιότητός της.

Προσωπικά όµως δεν πείθοµαι ότι είναι αξιόπιστος κάποιος που µετά 30 ή 40 χρόνια πρωτοαναφέρει µια προφορική ανάµνηση, κάτι που µάλλον άκουσε από άλλον, και µε περιεχόµενο που είναι καθ' εαυτό προβληµατικό.

Αναμένoντας απάντηση, ευχαριστώ αµφοτέρους εκ των προτέρων.

Με πολλή αγάπη και σεβασµό
Ειρηναίος, ελάχιστος
πρεσβύτερος και μοναχός

Αναζήτησα έπειτα την κατά τον Πάπα προτροπή του Αγίου Κοσµά στο βιβλίο µου “Κοσµά του Αιτωλού Διδαχές , και βιογραφία”. Δεν την βρήκα εκεί.

Έψαξα τότε στο έργο του αρχιµανδρίτου και κατόπιν επισκόπου Αυγουστίνου Ν. Καντιώτου “Κοσµάς ο Αιτωλός”, έκδοσις ΚΕ" Αθήναι 2003, σελ 286, όπου γράφεται:
“ ... τώρα δεν καρτερούµεν µήτε προφήτην Ηλίαν µήτε αντίχριστον. Ο αντίχριστος είνε' ο ένας είναι ο Πάπας και ο έτερος είνε αυτός οπού είναι εις το κεφάλι µας” (Σ.Σ. Προφανώς εννοεί τον Τούρκο χωρίς να τον κατονοµάζει), Αλλά η φράση “Ο αντίχριστος είνε· ο ένας είναι ο Πάπας και ο έτερος” κ.λπ. είναι συντακτικώς και νοηµατικώς ανώµαλη. Ενώ δηλαδή περιµένουµε να διαβάσουµε το όνοµα ΕΝΟΣ Αντίχριστου, ξαφνικά εµφανίζovται ΔΥΟ. Και ο µεν Τούρκος είναι οπωσδήποτε Αντίχριστος, για τον Πάπα όµως ο Άγιος Κοσµάς δεν κάνει λόγον πουθενά στις Διδαχές που µελέτησα εγώ.

Τι συµβαίνει;

Υποψιάζοµαι (δεν το γράφω δηλαδή µε απόλυτη βεβαιότητα) ότι ο Πάπας προσετέθη εκ των υστέρων.

Από ποιον; από τον Καντιώτη ή από άλλο γραφέα; Δεν γνωρίζω.

Έτσι δικαιώνεται ο ιερωµένος αναγνώστης µας π. Ειρηναίος, που, ορθώς, δεν έσπευσε να υιοθετήσει µια κατηγορία κατά του Πάπα που θα τον βόλευε ως Ορθόδοξο.

Ιωάννης Μενoύνoς, δ.φ.

πηγή:Περιοδικό “Τα Νειάτα”

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009