Πέμπτη 8 Οκτωβρίου 2009

ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΠΡΕΒΕΖΙΑΝΟ (1954 – 1994) * του Χρήστου Μουσελίμη


Η Αιτωλοακαρνάνικη γη έχει να επιδείξει κατά καιρούς μεγάλες προσωπικότητες που σημάδεψαν με την πορεία τους τόσο την τοπική κοινωνία, όσο και το πανελλήνιο.

Μία από αυτές, αδιαμφισβήτητα, είναι ο αείμνηστος καθηγητής και διδάσκαλος της Ψαλτικής Τέχνης Γεράσιμος Πρεβεζιάνος.

Στις 16 Μαΐου 2004 έγινε μία εκδήλωση της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής Αγρινίου προς τιμήν του Γερασίμου Πρεβεζιάνου, στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Αγρινίου. Στην εκδήλωση αυτή συμμετείχε ως κύριος ομιλητής ο Λέκτωρ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Αρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος Πάρης με θέμα:

«Το λειτουργικό άσμα, θεολογία και πράξη. Μνήμη Γερασίμου Πρεβεζιάνου».

Δημοσιεύουμε στη συνέχεια απόσπασμα της ομιλίας αυτής του π. Νεκταρίου, στο οποίο αναφέρεται στον Γεράσιμο Πρεβεζιάνο και αναδεικνύει το μεγαλείο της προσωπικότητάς του.

«…Eγνώρισα τον Γεράσιμο τον Οκτώβριο του 1975 στο οικοτροφείο «Απόστολος Παύλος», στον αριθμό 38 της οδού Αγίας Σοφίας της Θεσσαλονίκης, ήμουν πρωτοετής, εκείνος στο τρίτο έτος. Έτσι είχα την ευκαιρία να τον ακούω για δύο χρόνια. Ήταν από τα πρώτα μου σοβαρά – ψαλτικά ακούσματα και ο πρώτος που με πήγε μαζί του για πρώτη φορά στην χοροστασία της Αγίας Σοφίας.

Μαθητής εδώ στο Αγρίνιο κατ’ αρχήν στον Γεώργιο Νάκο, τον οποίο αγαπούσε πάντοτε και σεβόταν ιδιαίτερα. Μας έλεγε πάντοτε: «Παιδιά, ότι και να μάθετε, ότι και να γίνετε, όσο ψηλά και αν φθάσετε, ποτέ μην μιλήσετε υποτιμητικά για τον πρώτο σας δάσκαλο». Έτσι τον άκουσα πολλές φορές να αναφέρει το όνομα του Γεωργίου Νάκου με ιδιαίτερο σεβασμό. Όμως πιστεύω ότι τα ακούσματά του προέρχονταν και από άλλους δασκάλους του Αγρινίου, αφού η πόλη σας μαζί με την Καβάλα και τις Σέρρες αποτελούν την τριάδα που γέννησαν τους περισσότερους και τους καλύτερους ψάλτες στην Ελλάδα. Έχετε παράδοση την οποία σέβεσθε και κρατείτε, γι' αυτό το επίπεδό σας είναι υψηλό. Αυτό φάνηκε και προηγουμένως, από τις εκτελέσεις των μαθητών της Σχολής σας. Όσα χρόνια ασχολούμαι με την ψαλμωδία, δεν έχω ακούσει ποτέ καλύτερη χορωδία Σχολής Βυζαντινής Μουσικής. Να αγαπάτε την Σχολή σας, να την φροντίζετε και να την βοηθάτε όπως ο καθένας μπορεί.

Στην συνέχεια ο Γεράσιμος μαθητεύει, λόγω των σπουδών του στο Φυσιογνωστικό της Θεσσαλονίκης, στην Σχολή Ιεροψαλτών της πόλεως και χοροστατεί ανελλιπώς στο αναλόγιο της Αγίας Σοφίας, δίπλα στον μεγαλοπρεπή Χαρίλαο Ταλιαδώρο. Πολλές φορές τον άκουσα να ψάλλει την τιμιωτέρα ή το εξαποστειλάριο, ως δομέστικος του α' χορού. Από την Σχολή της Θεσσαλονίκης θα λάβει Πτυχίο Ιεροψάλτου, ενώ Πτυχίο και Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής θα λάβει αργότερα από την Αθήνα.
Άνθρωπος με βαθύτατη πίστη, προσγειωμένος, ζούσε στην γη, άλλα γνώριζε ότι «δεν είχε εδώ τόπο κατοικίας, αλλά επιζητούσε τον μόνιμο και αιώνιο». Πολλές φορές στο οικοτροφείο, βραδυνές ώρες, τον θυμάμαι να ακούει την ηχογραφημένη στην Αγία Σοφία Νεκρώσιμο Ακολουθία. Μου έκανε εντύπωση η έκφραση του προσώπου του. Οι τακτικές του επισκέψεις στο Άγιο Όρος, που τον καιρό εκείνο βρισκόταν σε περίοδο ανασυγκροτήσεως και επανδρώσεως με της υψηλής πνευματικότητας αδελφότητες της Γρηγορίου, της Σίμωνος Πέτρας, της Σταυρονικήτα, της Φιλόθεου, της Ξηροποτάμου, ων Κατουνακίων κλπ, τον βοήθησαν να μυηθεί στα βαθύ¬τερα της πνευματικής ζωής και να προσανατολισθεί ορθά.

Άριστος παιδαγωγός, σοφός διδάσκαλος, είχε την ικανότητα, το χάρισμα να μαζεύει γύρω του νέους που κρεμμόντουσαν κυριολεκτικά από τα χείλη του. Δίκαια λοιπόν ο διευθυντής του οικοτροφείου, ό αείμνηστος Ευστράτιος Βαμβουκλής, τον αποκαλούσε «παιδαριογέροντα». Απέτρεπε τα παιδιά ο Γεράσιμος από τον ευσεβισμό: «Ευσεβείς να είστε, όχι ευσεβιστές, όχι υποκριτές. Να μη κρίνετε για να μη κριθείτε. Μη μεγαλοποιείτε τα σφάλματα των άλλων. Να κάνετε αυτοκριτική, να εξομολογείσθε άφοβα, με ειλικρίνεια. Να φοβάστε, να σέβεσθε τον Θεό, να του αναθέτετε την ζωή σας. Παιδιά μη φοβάστε, να έχετε θάρρος».

Από τους ψάλτες που είχαν διορατικότητα, αντελήφθη πολύ γρή¬γορα ότι απαιτείται βαθύτερη μουσική γνώση στην ψαλτική, δεν αρκούσε μόνο η εκτέλεση. Πίστευε ότι η ψαλτική έπρεπε να πάρει σύντομα την θέση που της αρμόζει, δίπλα στις άλλες μουσικές εκφράσεις. Γι' αυτό μέσα σε δύσκολες συνθήκες, με ασταμάτητες προσπάθειες και θερμή πίστη στον Θεό και το έργο του συμβάλλει τα μέγιστα στην ίδρυση και λειτουργία της Σχολής Ψαλτικής της Μητροπόλεως σας και τελικά στην αναγνώρισή της από το Υπουργείο Πολιτισμού.


Πρωτοψάλτης του Αγίου Δημητρίου, άνθρωπος με πίστη και αγάπη, εφήρμοσε την εντολή του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου για «αύξηση του ταλάντου», πλαισιονόταν κάθε Κυριακή και μεγάλη εορτή από μεγάλο αριθμό φίλων και νεοσσών της ψαλτικής. Αποτέλεσμα της αγάπης του προς τους νέους άλλα και της υψηλής καταρτίσεως του στην ψαλτική τέχνη, ήταν η δημιουργία της Πειραματικής Βυζαντινής Χορωδίας Αγρινίου, με την οποία συμμετείχε σε πολλές εκδηλώσεις, στο Αγρίνιο, στο Μεσολόγγι, στον Βόλο, στην Αθήνα, στα Ιωάννινα κλπ, όπου άφησε άριστες εντυπώσεις και απέσπασε θετικότατα σχόλια.


Άριστος μελοποιός ύμνων, προσευχών, ψαλτοτράγουδων. Θα ήταν ευχής έργον να εκδοθεί κάποιος τόμος με τα έργα του και δίσκος με δικές του εκτελέσεις. Αλλά σας παρακαλώ, επειδή το έργο του είναι σοβαρό, η έκδοση να μην έχει την μορφή των γνωστών ψαλτοβιβλίων των τελευταίων δεκαετιών. Να γίνει μια σοβαρή έκδοση στην όποια να αποτυπώνεται ή μορφή και το έργο ενός τόσο σπουδαίου μουσικού.
Ο Θεός θέλησε, για λόγους που γνωρίζει μόνο Εκείνος, να πάρει τον Γεράσιμο, πάνω στο άνθος της δραστηριότητας του, κοντά του και να τον κατατάξει εν σκηναίς δικαίων, να τον τοποθετήσει σε χοροστασία του ουρανού, δίπλα στον Κουκουζέλη, στον Μανουήλ Χρυσαφή, στον Μπαλάσιο, στον Πέτρο Λαμπαδάριο, στον Ιάκωβο Ναυπλιώτη. Εμείς δεν έχου¬με παρά να μελετούμε την προσωπικότητα του και το έργο του και να είμαστε μιμητές του, «μιμούμενοι αυτού τας αρετάς…».


Η ιδιαίτερη αυτή αναφορά του π. Νεκταρίου, ενός κληρικού και μάλιστα με το κύρος του πανεπιστημιακού διδασκάλου, και με όλες αυτές τις λεπτομέρειες, στο πρόσωπο του αειμνήστου διδασκάλου, ομολογώ ότι με συγκλόνισε. Καθ’ ότι είχα και εγώ την ιδιαίτερη τιμή και ευλογία να μάθω την Τέχνη του ψάλλειν κοντά του και να συμμετέχω τόσο στην Πειραματική Βυζαντινή Χορωδία όσο και στη χοροστασία του Αγίου Δημητρίου.

Ο Γεράσιμος έφυγε πρόωρα… Άφησε πίσω του όμως μία αναγνωρισμένη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής, στην οποία πραγματοποιείται αξιόλογο έργο, και ικανό αριθμό κατηρτισμένων ιεροψαλτών που διακονούν ένα μεγάλο ποσοστό των ενοριών της τοπικής μας Εκκλησίας. Παρ’ όλα αυτά όμως, κυρίως σε μικρές πόλεις και χωριά του Νομού μας παρατηρείται το φαινόμενο της ερημώσεως των αναλογίων, με κίνδυνο εξάπλωσής του και στις κεντρικές πόλεις. Δεν είναι του παρόντος όμως να αναλύσουμε αυτό το φαινόμενο. Θα έχουμε την ευκαιρία και την δυνατότητα να επανέλθουμε σε επόμενα άρθρα.

Η μεγάλη προσφορά του Γερασίμου Πρεβεζιάνου πιστεύω έγκειται και στο γεγονός ότι μετέδιδε στους νέους την αγάπη για την Ψαλτική Τέχνη, και μέσα από αυτή, την αγάπη προς τον Τριαδικό Θεό και την Εκκλησία. Έτσι, ο κάθε νέος καλλιεργούνταν πνευματικά και είχε όλα εκείνα τα εφόδια για να αντιπαρέλθει τις οποιεσδήποτε προκλήσεις της εποχής του. Αυτήν την ευθύνη έχουμε και εμείς οι μαθητές του, να μιμηθούμε αυτή τη διακονία του στην Τέχνη, στο Aναλόγιο, στην τοπική Εκκλησία. Ο καθένας μας ας προσφέρει ό, τι μπορεί, όχι προς ίδιον όφελος και ατομική προβολή, αλλά και συλλογικά, όλοι μαζί, σαν μία γροθιά στο κατεστημένο της σύγχρονης εποχής, που τείνει να ισοπεδώσει τα πάντα, αρχές, ιδανικά, αξίες ακόμα και αυτή την ιστορία μας.

Κλείνοντας, ευχαριστώ θερμά την κ. Αγνή Πρεβεζιάνου – Δασκαλάκη, καθηγήτρια φιλόλογο και σύζυγο του λίαν αγαπητού διδασκάλου μας, που έθεσε στη διάθεση του περιοδικού μας την ομιλία του π. Νεκταρίου Πάρη, αρχιμανδρίτου και λέκτορος του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Επίσης, την ευχαριστούμε για την άδειά της να δημοσιεύουμε ένα ψαλτοτράγουδο με τίτλο «Στου Βοσπόρου τ’ αγιονέρια» σε στίχους και μουσική του Γερασίμου Πρεβεζιάνου. Το ψαλτοτράγουδο αυτό το εμπνεύστηκε ο δάσκαλος σε μία εκδρομή που είχε κάνει με τη σύζυγό του στην Πόλη, όπως μας διηγήθηκε η ίδια. Επιστρέφοντας έγραψε τους στίχους, έβαλε το μουσικο – ψαλτικό του μεράκι και το αποτέλεσμα ήταν αυτό το εξαιρετικό σε νοήματα και μελωδία άσμα.

«…Μάθε παιδάκι, διδάσκαλός μου, που με μαθαίνει τα μουσικά είναι ο πλάστης όλου του κόσμου…». Αυτό μας χάραξες βαθιά στην καρδιά μας με το ψάλσιμό σου, το ήθος σου, την απλότητά σου, την όλη σου πορεία… Μεσίτευε στον Κύριο, τώρα που είσαι κοντά του, να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες Του και στις προσδοκίες σου και να απολαύσουμε και εμείς όταν έρθει εκείνη η ώρα των Επουρανίων Αγαθών. Αμήν. Αιωνία σου η μνήμη!
Πρώτη Δημοσίευση :"Το Ψαλτήρι"
* Προέδρου Συλλόγου ΙεροψαλτώνΝομού Αιτωλίας καιΑκαρνανίας " Άνθιμος ο Αρχιδιάκονος"
με έδρα την πόλη του Αγρινίου,Καθηγητού Φυσικών Επιστημών και Λαμπαδαρίου του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Νεαπόλεως.
Ευχάριστουμε πολύ τον αγαπητό φίλο και εκλεκτό συνεργάτη Χρήστο Μουσελίμη, για την αποστολή του παραπάνω κειμένου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου