Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: Γράφει ο μοναχός Μωϋσής, αγιορείτης

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς,
στη μνήμη του οποίου τιμάται ο μητροπολιτικός ιερός ναός της Θεσσαλονίκης,
όπου φυλάγονται και τα τίμια λείψανά του,
είναι συμπολιούχος της μεγάλης αυτής πόλεως
με τον μυροβλύτη μεγαλομάρτυρα Δημήτριο.

Υπήρξε άξιος αρχιεπίσκοπός της και ονομάσθηκε φωστήρας της Ορθοδοξίας.

Γι’ αυτό και τιμάται ξανά, μετά το Νοέμβριο και την Κυριακή
μετά την προηγούμενη της Ορθοδοξίας.

Η παρουσία του στην ιστορία της εκκλησίας δίκαια θεωρήθηκε ανάλογης σπουδαιότητας και θεωρείται συνέχεια της πρώτης νίκης της Ορθοδοξίας.

Η μνήμη αυτή μας κάνει να σταθμεύσουμε ενώπιον της ιερής
αυτής προσωπικότητας για ν’ αντλήσουμε σημαντικά διδάγματα
για την πορεία μας.

Η εμμονή του πολύσοφου Γρηγορίου δεν ήταν ένα στείρο καλογερικό πείσμα
και μια παραξενιά ενός μορφωμένου εκκλησιαστικού άνδρα
στην ακριβή διατήρηση της παραδόσεως.

Επρόκειτο περί εγνωσμένης στάσεως, επιλογής αφανάτιστου αγωνιστικού φρονήματος προς υπεράσπιση του ορθοδόξου δόγματος.

Ο άγιος Γρηγόριος επέμενε θεολογώντας άριστα ότι ο Θεός είναι μεθεκτός
από τους πιστούς, διά νήψεως και δεήσεως, διά των ακτίστων θείων ενεργειών.

Εικοσάχρονος άφησε λαμπρές σπουδές φιλοσοφίας και θεολογίας στη βυζαντινή αυτοκρατορική αυλή και ανήλθε στην αθωνική έρημο, στο πανεπιστήμιο των βράχων και των σπηλαίων, προς κάθαρση, φωτισμό και θέωση.

Όταν η Εκκλησία τον χρειάσθηκε, μετά από παρότρυνση και πολλών Αθωνιτών, άφησε την εράσμια ησυχία του Αγίου Όρους, και οδηγήθηκε στη Θεσσαλονίκη προς σθεναρή υπεράσπιση του ορθοδόξου δόγματος.

Ο λόγος του ήταν κατοχυρωμένος, τεκμηριωμένος,
σαγηνευτικός, κατανυκτικός και σπουδαίος.

Τον θαύμαζαν και οι αντίπαλοί του.

Ο Καλαβρός Βαρλαάμ υποστήριζε ότι ο Θεός είναι εντελώς απρόσιτος στον άνθρωπο, άγνωστος και δεν μπορεί ν’ αποκαλυφθεί.

Ο Παλαμάς με γνώση αντέδρασε ισχυρά στην αιρετική αυτή διδασκαλία, την οποία και ανασκεύασε δια σπουδαίων θεολογικών λόγων.

Τα ουσιαστικά και καταπληκτικά αυτά κείμενα μιλούν εύγλωττα για την παράδοση του ησυχασμού και τη σπουδαιότητα της ορθόδοξης πνευματικότητας.

Ο ορθολογιστικός και ουμανιστικός βαρλααμισμός παρέσυρε αρκετούς και εάν δεν είχαμε τον άγιο Γρηγόριο η δυτικοποίηση της Ορθοδοξίας
θα είχε επιτευχθεί από τότε.

Η σημαντική διάκριση του Παλαμά μεταξύ θείας ουσίας και θείων ενεργειών επηρέασε τις αποφάσεις Συνόδων του 14ου αιώνα, που είχαν αρχίσει να παρασύρονται από ανορθόδοξες διδασκαλίες.

Μάλιστα για αρκετό χρόνο ο Παλαμάς διώχθηκε από τις εκκλησιαστικές αρχές θεωρούμενος ο ορθοδοξότατος ως ανορθόδοξος.

Μετά τον Βαρλαάμ πολέμιοι του Παλαμά υπήρξαν ο επικίνδυνος Ακίνδυνος, που υπήρξε και μαθητής του και ο φιλόσοφος Νικηφόρος Γρηγοράς.

Ο Παλαμάς μίλησε ξεκάθαρα ότι είναι δυνατή η θεώρηση του πιστού.

Ότι ο Θεός είναι μέσα μας και μας καλεί διά ταπεινού ασκητικού αγώνα να επιστρέψουμε στον εαυτό μας, να τον γνωρίσουμε καλά
και ν’ ανακαλύψουμε τον εντός μας Θεό.

Έτσι ο ορθόδοξος μυστικισμός, ο ιερός ησυχασμός, έχει μια τεράστια σημασία για τη ζωή όλης της εκκλησίας και δεν αποτελεί απλά μια ωραία σελίδα
της περασμένης ιστορίας της.

Το σώμα το τιμάμε όσο πρέπει και του αξίζει.

Ο ορθόδοξος ησυχαστικός μυστικισμός δεν έχει καμία σχέση με τις καταστάσεις νιρβάνα της Άπω Ανατολής και της νότιας Ασίας.

Κατά τον μεγάλο άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά η άπειρη αγαθότητα του Θεού
καθ’ υπέρβαση καταδέχεται να γίνεται αντιληπτή από τη διάνοιά μας και ο απερινόητος και ανέκφραστος να καθίσταται “αοράτως ορατός”
και ο άνθρωπος να γίνεται
“κατά χάριν Θεός, υιός του Θεού και κληρονόμος της βασιλείας του”.

Ευχαριστούμε ευγνώμονα τον άγιο για τη μεγάλη θεολογική του προσφορά,
που μας ελευθέρωσε από την ψυχρότητα ενός ορθολογισμού
ταλαίπωρου και αδιέξοδου…

πηγή:
Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ